- "Materiały archiwalne do dziejów Leszna. Publikacja wydana z okazji 470. rocznicy nadania praw miejskich Lesznu (1547–2017)"

"Materiały archiwalne do dziejów Leszna. Publikacja wydana z okazji 470. rocznicy nadania praw miejskich Lesznu (1547–2017)"

22 listopada 2017

W ciągu minionych stuleci Leszno stało się ośrodkiem wielokulturowym, tolerancyjną przystanią dla różnowierców, a do tego – w XVII w. – drugim co do wielkości i znaczenia miastem Wielkopolski. Przypomnieć trzeba o słynnym gimnazjum braci czeskich, znanym nie tylko w Polsce i Europie za sprawą działającego i wykładającego tu słynnego pedagoga Jana Amosa Komeńskiego. Nie można przemilczeć też faktu, iż Leszno było rodową ostoją króla Stanisława Leszczyńskiego. Z rąk Leszczyńskich w XVIII w. przeszło w ręce Sułkowskich, pozostając nadal jednym z wielu miast szlacheckich Wielkopolski. Dopiero w okresie zaboru pruskiego stało się niezależnym i w pełni samorządnym ośrodkiem municypalnym, a dzięki szeroko zakrojonym inwestycjom o charakterze publicznym, na przełomie XIX i XX w. przeszło swoistą modernizację, prowadzącą z jednej strony ku nowoczesności, z drugiej zaś skutkującą uplasowaniem się w dziesiątce największych miast ówczesnego Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W latach 1975–1998 udziałem Leszna stało się nadanie mu statusu siedziby województwa leszczyńskiego. Współczesne Leszno to między innymi liczne zakłady pracy, obiekty sportowe oraz – kontynuowane z powodzeniem – tradycje edukacyjne, znajdujące odzwierciedlenie w działalności wielu szkół, w tym także wyższych, dających możliwość wszechstronnego wykształcenia.

Prezentowane wydawnictwo mogło powstać jedynie dzięki dofinansowaniu przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych dr. Wojciecha Woźniaka projektu przygotowanego w 2017 r. przez Archiwum Państwowe w Lesznie. Projekt ten zyskał również wsparcie ze strony Miasta Leszna, za co serdecznie dziękuję Prezydentowi Miasta Leszna – Łukaszowi Borowiakowi oraz wspierającemu nieustannie całe przedsięwzięcie Prezydentowi dr. Piotrowi Jóźwiakowi.

Na potrzeby niniejszej publikacji przeprowadzone zostały wnikliwe poszukiwania, aczkolwiek – ze względu na objętość publikacji – zawężone tylko do zasobów archiwów państwowych. W samym tylko archiwum leszczyńskim kwerendą objęto kilkanaście zespołów, w tym: Akta miasta Leszno, Powiatowa Rada Narodowa w Lesznie, Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Lesznie, Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Lesznie, Urząd Miejski w Lesznie, Urząd Wojewódzki w Lesznie, Starostwo Powiatowe w Lesznie, Dokumentacja techniczna – zbiór, Klub Sportowy „Unia” Leszno, Zbiór druków ulotnych czy też Zbiór planów miast. Unikatowy materiał ilustracyjny znalazł się również w zespołach: Zbiór fotografii i widokówek, Henryk Frąckowiak – spuścizna (1922–1994, fotograf Leszna i regionu leszczyńskiego) oraz Jerzy Zielonka – spuścizna (dziennikarz „Panoramy Leszczyńskiej”). W książce wykorzystano także materiały z czasopism: „Lissaer Kreisblatt”, „Głos Leszczyński”, „Orędownik Powiatowy” czy „Wiadomości Miasta Leszna”. Szeroką kwerendą objęto ponadto materiały znajdujące się w Archiwum Państwowym w Poznaniu, zwłaszcza Akta Braci Czeskich w Wielkopolsce, Akta miasta Leszno, Cechy miasta Leszno, Księgi sądu i urzędu grodzkiego we Wschowie, Mapy i atlasy drukowane oraz – szczególnie cenne – Tłoki pieczętne różnych urzędów i instytucji.

Praca Materiały archiwalne do dziejów Leszna składa się z trzech części. Pierwsza (Z historii leszczyńskich archiwów i archiwaliów) to krótkie tło historyczne narodzin, ewolucji i powojennego rozwoju leszczyńskiej archiwistyki, a także problemów związanych z rozproszeniem i narastaniem zasobu archiwalnego do dziejów Leszna. Druga część prezentuje starannie wyselekcjonowane materiały archiwalne. Trzecia część zawiera tłumaczenia wybranych dokumentów.

Mam nadzieję, że przygotowana pozycja przyczyni się do lepszego poznania historii miasta Leszna, historii miasta postrzeganej przez pryzmat jakże ważnych, ale częstokroć pomijanych źródeł. Chciałabym też, aby niniejsza publikacja stanowiła istotne wsparcie dla nauczycieli leszczyńskich szkół, w szczególności tych prezentujących zagadnienia związane z historią regionalną. Przy okazji mam również nadzieję, że spotka się z pozytywnym przyjęciem nie tylko mieszkańców Leszna i regionu, lecz również osób zajmujących się historią naukowo, jako kolejne z wydań źródłoznawczych do dziejów miast Wielkopolski, wydawanych już od kilku lat przez Archiwum Państwowe w Lesznie.